Zalipie - jedyne takie miejsce w świecie!

Moi Drodzy, dzisiaj postanowiłam trochę poluzować 😉

Postanowiłam odpocząć od polityki i oddać się drugiej (właśnie po polityce❗) pasji – tej związanej z turystyką, a tak się składa, że w moim regionie są mało znane miejsca warte zobaczenia❗❗❗ Dlatego właśnie ten post poświęcam jednemu z nich❗

zdj. https://www.dzieciochatki.pl/

Zalipie w powiecie dąbrowskim to jedna z najbardziej znanych polskich wsi. Charakteryzuje się tym, że wszelkie znajdujące się w niej zabudowania: domy, budynki gospodarcze, a nawet studnie, ule i psie budy ozdobione są barwnymi kwiecistymi wzorami wykonywanymi przez kobiety i dzieci. Mówi się, że jest „malowaną wsią” i uważa za centrum etnograficznej sztuki ludowej tego regionu.

Tradycja dekorowania w Zalipiu sięga 30. lat XX w., jednak pierwsze informacje na ten temat pochodzą z czasów jeszcze wcześniejszych. Kobiety przystrajały wnętrza chałup kwiatami wykonanymi z: bibułki, haftami, wycinankami, zawieszanymi u powały, słomianymi pająkami, a na ścianach używając naturalnych barwników malowały sporządzonym ze słomy prosa pędzlem kwiaty.

zdj. Anna Hudyka

Dekoracyjne zajęcia łączono z nadejściem wiosny i świętem Bożego Ciała. Do dziś wiąże się, także z bieleniem wapnem zniszczonych po zimie ścian. Jest to tzw. wiosenne zdobienie chat i do tradycji należy rok roczne ustrajanie ich w nowe wzory.

Obecnie Zalipie kryje około 20 malowanych domów. Prace lokalnych artystek można podziwiać m.in. w zagrodzie Felicji Curyłowej, która w dużym stopniu przyczyniła się do wskrzeszenia dekoracyjnej tradycji po okresie okupacji. Miejsce to jest filią Muzeum Okręgowego w Tarnowie.

Etnograficzną kulturę można zobaczyć również w Domu Malarek.

Od 1948 r. rok rocznie w pierwszą niedzielę po Bożym Ciele Zalipie jest gospodarzem konkursu „Malowana Chata”.

Jego inicjatorką, a zarazem jedną z pierwszych uczestniczek była właśnie wspomniana Felicja Curyłowa. Jej zagroda jeszcze za życia kobiety była najczęściej odwiedzaną przez turystów. Przybywali tu goście zarówno z kraju jak i zagranicy. Przez długi czas uważano ją za najważniejsze miejsce dla zainteresowanych malowanymi domami. 

Po śmierci artystki w 1974 r. została zakupiona przez Związek Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego „Cepelia”, która w 4 lata później, w 1978 r., przekazała ją tarnowskiemu - Okręgowemu. Następnie w 1981 roku przeniesiono do niej inny budynek z XIX w. 

Dziś stanowi jeden z obiektów na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej. Ciekawostką jest, że w latach 60. XX w. zalipiańskie malowanki stały się tak popularne, że użyto ich do promocji polskiej kultury ludowej. Kobiety z Zalipia poproszono o ozdobienie sal na transatlantyku "Stefan Batory" oraz biur konsulatu w Nowym Jorku.

zdj. Anna Hudyka

Dyrektorem jednego z organizatorów konkursu - Domu Malarek w Zalipiu, jest pani Wanda Chlastwa, ale należy wspomnieć również inną mieszkankę tego miejsca, panią Wandę Racia. Kobieta jest wnuczką Felicji Curyłowej artystki, która rozsławiła miejscowość i obecnie opiekuje się zagrodą należącą kiedyś do swojej słynnej babci będącej oddziałem Muzeum Okręgowego w Tarnowie.

Zalipie, jego tradycję i postać Felicji Curyłowej przybliża w interesujący sposób bardzo zdolny fotograf, reżyser, a zarazem operator kamery pan Bogdan Racia z Zalipia:

Film 1 

Film 2

Felicja Curyłowa (1904 – 1974) urodziła się w Zalipiu. Była ludową artystką i malarką. Malowała domy położone w swojej zagrodzie, które jeszcze za jej życia stały się atrakcją etnograficzną masowo odwiedzaną przez turystów.

Po śmierci kobiety zagrodę zakupiła „Cepelia” w 1978 roku przekazując ją Muzeum Okręgowemu w Tarnowie. Dzięki temu stała się jego filią oraz siedzibą Domu Malarek. W 1981 roku do zagrody przeniesiono inny budynek pochodzący z XIX wieku. Całość tworzy skansen architektury i sztuki ludowej udostępniony turystom.

zdj. Anna Hudyka

Uroki Zalipia doceniane są na całym świecie. Obecnie to nie tylko dekoracje znajdujących się tutaj wszelkich obiektów, ale i fascynujące rękodzieło.

W 2016 roku wieś zaliczono do 30 najpiękniejszych europejskich miejsc w kategorii małych miejscowości. Lista zawierała urokliwe, ale mało znane zakątki tegoż kontynentu.

Do tego zaszczytnego grona Zalipie wybrał brytyjski dziennik „Daily Telegrapg”. W gronie zwycięzców znalazły się także m.in.: Lech w Austrii, Conwy w Walii, Visby w Szwecj, Lefkara na Cyprze, Berat w Albanii, Civita di Bagnoregio we Włoszech, Rovinj w Chorwacji, Soglio w Szwajcarii i Piran w Słowenii.

zdj. Anna Hudyka

Tego samego roku polska wieś stanęła, także przed szansą uznania za jeden z „7 nowych cudów Polski” w szóstej edycji konkursu zorganizowanego przez miesięcznik „National Geographic Traveler”. Była jednym z dwóch punktów na mapie Małopolski biorących udział w plebiscycie. Konkurowała z Termami Bukovina, największym polskim kompleksem geotermalnym, który wygrał.

Jak się okazało „Malowana wieś” podbiła również serca obcokrajowców nawet z dalekiej Azji. W 2018 roku japońskie Stowarzyszenie Biur Podróży Kraju Kwitnącej Wiśni, Japanese Association of Travel Agents dokonało wyboru 30 najpiękniejszych miejsc Starego Kontynentu. Wśród nich znalazła się pozycja z Polski – właśnie Zalipie! Wieś uznano za obowiązkową do zobaczenia❗

Obecnie odwiedza ją rok rocznie kilkanaście tysięcy turystów, tych z zagranicy jest około 1/3.

zdj. Anna Hudyka

zdj. http://dommalarek.pl/kosciol-zalipiu/