Czym jest opłatek?

Dzisiaj jest wyjątkowy dzień – wigilia, podczas, której połamiemy się opłatkiem wzajemnie składając sobie życzenie, ale czy każdy z nas wie czym on jest i zna jego historię?

Opłatek

Nieodłącznym elementem wieczerzy wigilijnej jest opłatek, którym łamiemy się składając sobie wzajemnie życzenia. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „oblatum” oznaczając „dar ofiarny” i jest rodzajem przaśnego chleba pieczonego, jako bardzo cienkie płatki.

Zwyczaj dzielenia się opłatkiem nawiązuje do chleba eucharystycznego i stał się symbolem zwłaszcza w Polsce. Mówi o pojednaniu i przebaczeniu sobie wszelkich win. Jest znakiem przyjaźni i miłości. Poprzez dzielenie się nim wyrażamy chęć bycia razem. W naszej tradycji było to zawsze bardzo ważne. Przetrwał zwyczaj, że opłatek wysyłano rodzinie i krewnym mieszkającym daleko. Zabierali go też z sobą uchodźcy polityczni, zesłani na Syberię oraz żołnierze walczący na frontach całego świata. Wszyscy łamiąc się nim w wigilijny wieczór wracali myślą do swych rodzin i bliskich.

Opłatki jako pierwsi zaczęli wypiekać zakonnicy z benedyktyńskiego opactwa Cluny w Burgundii. Dopiero po nich zwyczaj przejęły inne zgromadzenia. Tylko im była znana receptura wypieku. Robiono go z mąki pszennej mielonej w specjalnych młynach. Ciasto było niekwaszone i nasolone. W Polsce wypiekano je przy klasztorach oraz w kościołach używając specjalnych metalowych form. Dopiero w XV w. zainteresowali się tym świeccy, a w XVI zaczęto go uatrakcyjniać motywami bożonarodzeniowymi.

Na początku XIX w. w naszym kraju popularne stały się ozdoby robione z opłatka zawieszane nad wigilijnym stołem mające zapewnić szczęście i powodzenie w nowym roku. Oprócz tradycyjnego białego przeznaczonego do łamania się podczas Wigilii wypiekano, także kolorowe dla zwierząt domowych i bydła. Na Śląsku znany jest tzw. "radośnik", czyli opłatek posmarowany miodem dawany dzieciom.