Z Dąbrowszczyzny w Bitwie Warszawskiej

Tak, jak napisałam wczoraj z okazji dzisiejszego święta Wojska Polskiego 97. rocznicy Bitwy Warszawskiej chcę przedstawić osoby związane z tymi wydarzeniami pochodzący z mojego miasta i regionu.

graf. https://gifyagusi.pl/gify/swieta-i-tradycje/bitwa-warszawska/

Po mjr. Henryku Sucharskim czas na kolejnych. Zacznę od autora słów mojej ulubionej piosenki harcerskiej :)

Jerzy Braun urodził się 1 września 1901 roku w Dąbrowie Tarnowskiej. Pisarz, poeta, dramaturg, krytyk literacki, publicysta, scenarzysta, a zarazem filozof i działacz polityczny. Był synem Karola prezesa miejscowego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i komendantki Chorągwi Żeńskiej ZHP w Krakowie Henryki z domu Miller. W Dąbrowie Tarnowskiej ukończył 4-klasową szkołę. Podczas dalszej nauki w krakowskim gimnazjum był członkiem II Drużyny Harcerskiej im. Michała Wołodyjowskiego. W 1913 roku należał do „Związku Wolnych Polaków”, a w 1918 wspólnie z dwoma osobami założył pismo „Młodzież Sobie”.

W wojnie polsko-bolszewickiej wziął udział jako ochotnik. Odmówił wówczas przyjęcia krzyża wojskowego, uważając, że obrona kraju jest jego obowiązkiem. W okresie międzywojennym był wydawcą i redaktorem krakowskiej „Gazety Literackiej” skupiającej młodych pisarzy o różnych światopoglądach. Podczas II wojny światowej stał na czele utworzonej przez siebie katolickiej organizacji polityczno-wojskowej Unia posiadającej własną fabryczkę granatów, jak też wydającej w stolicy dwa pisma („Kultura Jutra” i „Naród”) oraz 6 innych w Krakowie. W jej gestii, także znajdował się krakowski „Teatr Rapsodyczny”. W 1942 roku „Unia” przekazała do dyspozycji AK własne oddziały wojskowe w Krakowie. Jerzy Braun wziął też udział w Powstaniu Warszawskim. Jako ostatni Delegat Rządu na Kraj i przewodniczący Rady Jedności Narodowej zredagował „Testament Polski Walczącej” i „Manifest do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych”. Po wojnie w latach 1948-1956 był więziony przez władze stalinowskie za działalność niepodległościową. Poddano go licznym szykanom, torturom i skazano na dożywocie. Przebywał w więzieniach na Mokotowie w Warszawie oraz we Wronkach, gdzie próbował kontynuować twórczość literacką. W tym czasie napisał 2 poematy: „Moja Matka” (na wiadomość o śmierci matki) i „Prometej Adam” (z okazji setnej rocznicy śmierci A. Mickiewicza). Na mocy amnestii w 1956 roku jego kara została zawieszona z powodu złego stanu zdrowia.

W 1958 roku Braun został zrehabilitowany. Pomimo kłopotów zdrowotnych powrócił do pracy społecznej, literackiej i publicystycznej. Drukował szereg rozpraw w pismach: „Znak”, „Więzi” i „Zeszyty Naukowe KUL”. Współpracował z kardynałem Stefanem Wyszyńskim zwanym „Prymasem Tysiąclecia” i członkami Episkopatu. Ostatnie dziesięć lat życia (1965-1975) spędził w Rzymie. 11 listopada 2006 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Wśród wielu napisanych przez niego utworów i chyba tym najbardziej znanym wszystkim ludziom, a zwłaszcza młodym osobom jest pieść harcerska "Płonie ognisko i szumią knieje".

Generał Marian Włodzimierz Kukiel urodził się w Dąbrowie Tarnowskiej 15 maja 1885 roku jako syn syn Adolfa i Heleny ze Sroczyńskich. Jego ojciec uczestniczył w powstaniu styczniowym, a matka była córką dziedzica majątku w Bolesławiu - Mariana, spiskowca galicyjskiego i więźnia politycznego. Stopień generała brygady uzyskał ze starszeństwem w 1923 r., a generała dywizji w 1940 r.

Biografia walecznego Dąbrowianina mówi, że w 1903 roku ukończył gimnazjum w Tarnowie, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Franciszka Józefa we Lwowie. Od bardzo młodych lat angażował się w działalność rewolucyjną i niepodległościową, był m.in. działaczem lwowskiej Organizacji Promienistych i Organizacji Nieprzejednanych. Pod koniec 1905 roku został aresztowany i osadzony w więzieniu w Piotrkowie Trybunalskim. W 1908 roku we Lwowie wraz z Mieczysławem Dąbkowskim, Władysławem Sikorskim, Kazimierzem Sosnkowskim i Józefem Piłsudskim założył Związek Walki Czynnej, a 2 lata później współorganizował Związek Strzelecki „Strzelec”.

Generał Kukiel myśląc o wolności dla swojej Ojczyzny nie zaniedbywał też swojego wykształcenia. W tym samym czasie studiował i pracował naukowo. Należy wiedzieć, że w 1909 roku uzyskał doktorat na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu we Lwowie.

W czasie I wojny światowej był żołnierzem I Brygady Legionów Polskich i Polskiej Siły Zbrojnej. W 1917 roku ukończył wojenny kurs dla oficerów Sztabu Generalnego. 31 sierpnia tego samego roku został pierwszym komendantem Szkoły Podchorążych w Ostrowi Mazowieckiej i na tym stanowisku rozpoczął służbę w Wojsku Polskim. We wspomnianej wojnie polsko-rosyjskiej dowodził 51. pułkiem Strzelców Kresowych i XXIV Brygadą Piechoty. Pełnił też stanowisko zastępcy szefa Oddziału III Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych, a 1 stycznia 1923 roku został szefem Wojskowego Biura Historycznego Sztabu Generalnego. Następnie objął też stanowisko dowódcy 13. Dywizji Piechoty stacjonującej w Równem. Był nim przez 3 lata, po czym ponownie został szefem Wojskowego Biura Historycznego i kierował nim do Przewrotu Majowego w 1926 roku. 

Po tym wydarzeniu odszedł z wojska i pracował naukowo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Należał też do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Został również dyrektorem Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Podczas II wojny światowej zgłosił się na ochotnika do wojska nie uzyskując przydziału służbowego. Jesienią 1939 roku przedostał się do Francji i został tam powołany przez gen. Władysława Sikorskiego na stanowisko zastępcy ministra spraw wojskowych. Po ewakuacji Wojska Polskiego do Wielkiej Brytanii pełnił funkcje dowódcy Obozów i Oddziałów Polskich w Szkocji, przemianowanych na I Korpus Polski. 24 września 1942 roku został ministrem obrony narodowej i służbę tę pełnił, aż do 1949 roku.

Po zakończeniu wojny Marian Kukiel pozostał na emigracji. Był współzałożycielem Instytutu Historycznego im. gen. Sikorskiego, a od 1965 roku prezesem Zarządu Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego. Był również inicjatorem i współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Polskiego Towarzystwa Historycznego i Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.

Marian W. Kukiel jest znany jako znakomity historyk wojskowości oraz autor książek: m.in. „Dzieje wojska polskiego w dobie napoleońskiej”, „Zarys historii wojskowości w Polsce”, „Wojna 1812 roku”. Inne książki to:  „Czartoryski a jedność Europy 1770-1861” oraz wydane na emigracji syntezy: „Kurs dziejów porozbiorowych Polski”, cz. 1: „Czasy walk zbrojnych o przywrócenie państwa 1795-1865” (1953), „Dzieje Polski porozbiorowe 1795-1921” (1961) oraz  „Dzieje polityczne Europy od rewolucji francuskiej (1789-1921)” (1954-1956, 1992). Ostatnią książką była biografią Władysława Sikorskiego pt. „Generał Sikorski. Żołnierz i mąż stanu Polski Walczącej” (1970).

Marian W. Kukiel stopień generała brygady uzyskał ze starszeństwem w 1923 r., a generała dywizji w 1940 r. Można o nim powiedzieć, że zmarł w wyjątkowym dniu, bowiem 15 sierpnia 1973 roku. Stało się to w szpitalu w Mabledon. Jego ciało zostało pochowane na Cmentarzu Kensal Green w Londynie, u boku ukochanej żony Stanisławy.

Bronisław Rakowski urodził się 20 czerwca 1895 roku w Szczucinie (obecnie od kilku lat drugim po Dąbrowie Tarnowskiej mieście należącym do mojego powiatu dąbrowskiego).

Był generałem Wojska Polskiego. W latach 1914-1917 służył w 1. Pułku Piechoty Legionów i. Pułku Ułanów. Po odmowie złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec przez żołnierzy Legionów Polskich został wcielony do c.k. Armii i internowany na Węgrzech. W 1918 roku był współorganizatorem 3. Pułku Ułanów Śląskich. Walczył w Galicji w wojnach: polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. W latach 1919-1926 piastował funkcje dowódcy plutonu, szwadronu i dywizjonu oraz był II zastępcą dowódcy 7. Pułku Ułanów Lubelskich. W 1928 roku został oficerem Sztabu Generalnego, a dwa lata później wykładowcą taktyki kawalerii w Wyższej Szkole Wojennej i w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. W 1939 roku został szefem Sztabu Frontu Południowego i Obrony Lwowa. Aresztowany przez NKWD podczas próby przedostania się na Węgry i do sierpnia 1941 roku był więziony na Łubiance w Moskwie. Został uwolniony na podstawie układu Sikorski-Majski. Od listopada 1941 roku do marca 1942 pełnił następujące funkcje: dowódcy Ośrodka Organizacyjnego PSZ w ZSRR, a następnie dowódcy 8. i 5. Dywizji Piechoty. W 1941 roku uzyskał awans do stopnia generała brygady. W latach 1942–1943 był szefem Sztabu Armii Polskiej na Wschodzie oraz dowódcą 2. Brygady Pancernej, z którą odbył całą kampanię włoską 2. Korpusu Polskiego. Był autorem wielu prac historycznych oraz dotyczących taktyki kawalerii.

Zmarł 28 grudnia 1950 roku w Argentynie w Buenos Aires. Został pochowany na cmentarzu Ezpeleta w Quilmes.

Eugeniusz Dąbrowiecki urodził się 19 listopada 1861 r. w Dąbrowie Tarnowskiej. Generał i major c.k. Armii i tytularny generał dywizji Wojska Polskiego. 27 listopada 1918r. został mianowany dowódcą straży bezpieczeństwa w obrębie Okręgu Generalnego Krakowskiego oraz dowódcą polskiej Żandarmerii Krajowej w byłej Galicji (poprzedniczki Policji Państwowej). Był organizatorem Żandarmerii Wojskowej, a od V 1919 roku jej kierownikiem. Z czynnej służby wycofał się w 1921 r. Zmarł 15 czerwca 1941 r. w Krakowie. W stopniu tytularnego generała dywizji zatwierdził go 26 października 1923 r. Prezydent RP Stanisław Wojciechowski. 

Do dzisiaj w Dąbrowie Tarnowskiej żywa jest pamięć o tych wszystkich, którzy w wielu walkach polegli za Polskę. W Parku Miejskim od 1931 roku stoi pomnik, którym mieszkańcy miasta upamiętnili wyczyn Wojska Polskiego i jego zwycięstwo nad Armią Sowiecką. Widnieją na nim słowa: „Ku Czci poległych Synów Miasta Dąbrowy w latach wojny 1914-1918 i 1922”. Pomnik stoi w centralnym miejscu Parku Miejskiego. 

zdj. www.pl.wikipedia.org