Polski smok

Ponieważ ta lepsza (pod każdym względem❗) pora roku rozpoczęta, od jutra (nareszcie❗) czas letni🌞🕚 dzisiaj podzielę się z Wami wspomnieniami sprzed roku. Odwiedzimy miejsce, które ja przypomniałam sobie po kilku latach 😀

Jest taka krakowska legenda📗 o pewnej Smoczej Jamie.

Zapytajcie, co mam na myśli❓🤔

Legendarną jaskinię w zachodnim zboczu królewskiego Wawelu🏰. Jedną z kilku mieszczących się w obrębie wzgórza. Podanie głosi, że mieszkał tam właśnie Smok Wawelski🐉 – ogromne zwierzę z paszczą i długim ogonem. Pożerał owce🐑 oraz krowy wypasane przez ludzi na łąkach położonych wzdłuż Wisły. Domagał się stałych dostaw bydła, nie zaspokoiwszy apetytu mordował okolicznych mieszkańców (w innych wersjach opowieści – z dziewic).

 

Anna Hudyka

O gadzie, któremu imię Holophagus („całożerca”), jego związku z powstaniem Krakowa pierwszy w piśmie wspomina w napisanej przez siebie Kronice dziejów Polski (XII/XIII w.) Wincenty zwany Kadłubkiem (biskup krakowski, jedna z najważniejszych postaci w dziejach literatury i historiografii polskiej określany mianem „ojca kultury polskiej”). Stwór miał żyć za panowania legendarnego władcy miasta – Kraka👑. W tej wersji podania (bo są również inne) gada pokonują synowie króla, podając mu siarkę skrytą w bydlęcej skórze. Niestety, młodszy z braci, pragnący zyskać władzę po ojcu, wykorzystuje sytuację – podstępnie morduje starszego zrzucając winę śmierci na smoka🐉. W ten sposób staje się pretendentem do tronu. Obejmuje go, a prawda, co naprawdę zaszło pomiędzy rodzeństwem wychodzi na jaw. Król zostaje wygnany, jego pozycję przejmuje siostra Wanda (która nie chciała pojąć za męża Niemca, ale o tej nieszczęśliwej miłości inna jest już legenda).

Anna Hudyka

Druga wersja podania:

Późniejszy inny kronikarz – Jan Długosz (Jan Długosz herbu Wieniawa – polski historyk, kronikarz, twórca dzieła Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, duchowny, geograf, pierwszy heraldyk polski, dyplomata; wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka, posiadał przywilej kreacji notarialnej) pisze, że to sam król👑 Krak pokonał smoka🐉.

Anna Hudyka

Mamy jednak i trzecią opcję, najbardziej obecnie popularną. Pod koniec XVI wieku historyk Joachim Bielski do historii wprowadza postać przebiegłego szewca Skubę. Oto jej skrót:

Anna Hudyka

Król👑 decyduje się oddać rękę swojej córki temu, kto zgładzi smoka. Kraków jest oblegany przez najróżniejszych rycerzy, żadnemu jednak zadanie się nie udaje. Porządek ze smokiem robi dopiero wspomniany sprytny szewczyk wykorzystując największą słabość gada – obżarstwo. Podkłada do groty barana wypchanego siarką, wierzę z chęcią pałaszuje, po czym odczuwa potężne pragnienie – palącą siarkę. Nie mogąc go ugasić wchodzi z jamy nad Wisłę i łapczywie pochłaniał kolejne ilości wody, aż w końcu pęka. Sprytny, niepozorny szewczyk oswobadza Kraków, po czym jego żoną zostaje córka króla. Happy End. Żyją długo i szczęśliwie.😀

Anna Hudyka

A teraz kilka słów naukowych.

Jaskinia, to unikat w skali Polski😮. Powstała około 12 milionów lat temu w wyniku krasowienia skały jurajskiej, poprzez cyrkulację wód o podwyższonej temperaturze. Dokładnie wnętrze uformowało się 12-1,6 mln lat temu w wyniku procesów rzeźbotwórczych (krasowych). Komory z zagłębieniami skalnymi, szczelinami tworzą niepowtarzalny nastrój. 

Anna Hudyka

Smoczą Jamę do zwiedzania przystosował wybitny polski architekt, przedstawiciel historyzmu i modernizmu, a zarazem konserwator zabytków pan profesor Adolf Ludwik Szyszko-Bohusz w 1918 roku po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Anna Hudyka

Długość pieczary liczy dokładnie 276 metrów, dostępna trasa turystyczna to 81 metrów wraz z 3 komorami. Maksymalna wysokość wynosi 10 metrów.

Przejście rozpoczyna się na terenie wzgórza w pobliżu baszty Złodziejskiej – w neogotyckiej wieżyczce. Po zejściu szybem dawnej studni zamkowej (wąskie, kręte schody - 135) trafiamy do pierwszej komory. W przeszłości była ona zalana wodą (jeszcze w XIX wieku), stąd czerpali ją mieszkańcy wzgórza. Dwie pozostałe komory zajmowały sale karczmy mieszczące się nad Wisłą.

Druga z nich nakryta ceglaną kopułą, największe pomieszczenie zamykające otwór w stropie, przez, który w roku 1829 dostał się do jaskini historyk (a zarazem: księgarz, kolekcjoner, archeolog i antykwariusz, autor przewodników po Krakowie) pan Ambroży Grabowski.

Anna Hudyka

To właśnie dzięki niemu Smoczą Jamę udostępniono zwiedzającym w latach 1843–1846.

Kiedy wspomniany pan Grabowski znalazł się w niej po raz pierwszy, wnętrze było zagruzowane. Tam, gdzie przebiegały nad Smoczą Jamą mury obronne, wymurowano podtrzymujące filary. Rok później otwory zamurowano, jednak w 1842 roku Senat Wolnego Miasta Krakowa nakazał odgruzowanie i udostępnienie publiczności. Po zajęciu miasta przez Austriaków, dolny otwór ponownie zamurowano. Wykuto też studnię, którą w 1918 roku, wykorzystał profesor Syszko-Bohusz, by wybudować kręcone schody i zainstalować oświetlenie elektryczne. W 1974 roku górnicy pod nadzorem naukowców z krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej przystosowali jaskinię dla zwiedzających.

Anna Hudyka

Cofnijmy się jednak w tym miejscu jeszcze kilka wieków wstecz. W wiekach XVII i XVIII część komór stanowiła magazyn i salę biesiadną karczmy opisywanej nawet przez zagranicznych podróżników oraz dyplomatów znajdującą się nad brzegiem Wisły, przed dolnym wejściem. Z komory tej odchodzą (niedostępny dla turystów) ciasne, błotniste korytarze (długość 160 metrów) z pięcioma jeziorkami zamieszkałymi przez rzadkiego skorupiaka – studniczka tatrzańskiego. Na dnie jaskini są kałuże. 

Anna Hudyka

Ostatnią komorę – wspomniana wcześniej niegdyś sala karczmy – o skalnym stropie podtrzymywanym przez dwa ceglane filary urozmaicają skalne występy, kominy, szczeliny krasowe. Wychodząc ze Smoczej Jamy jesteśmy na wiślanym bulwarze przed rzeźbą Smoka Wawelskiego wykonaną przez pana Władysława Chromego w 1972 roku.

Anna Hudyka

Klatka schodowa  mieści się w ceglanej wieżyczce (dawnej studni austriackiej). W 1565 ówczesny król Polski Zygmunt II August przez wzgląd na bezpieczeństwo nakazał zamurowanie jej otworów.

Ciekawostką jest, że na potężnym, żelaznym łańcuchu, nad drzwiami prowadzącymi do wawelskiej katedry umocowane są olbrzymie wiszące od średniowiecza kości😮❗ To właśnie one uważano za pozostałości smoka. Według przesądów - jeśli spadną, zawali się wawelska katedra. Jak się tam znalazły❓🤔 Skąd pochodzą❓🤔 Nie wiadomo😶. Dowody na ich istnienie można znaleźć już w pismach z XVI wieku. Mówiono, iż wyciągnięto je z jamy wawelskiego smoka. Jeden z profesor z Uniwersytetu Jagiellońskiego zidentyfikował je, jako pozostałości po waleniu, mamucie i nosorożcu.

Anna Hudyka

Niedostępne przejścia dla turystów – pierwsze z rozpoczyna się w pobliżu wyjścia prowadząc w kierunku południowym w stronę rzeźby Smoka Wawelskiego. Drugie, znacznie dłuższe, do którego dostęp uzyskano po przebiciu tunelu w 1974 roku. Mowa o systemie niewielkich sal i korytarzy z syfonem (odcinek korytarza jaskiniowego, wypełniony stale lub okresowo wodą aż po strop jaskini) w początkowej części. W latach 1846-1905 można było zwiedzać jaskinię jedynie za zgodą dowódcy garnizonu wojsk austriackich stacjonującego na Wawelu.

Mówiąc o badaniach naukowych nad Smoczą Jamą, pierwsze rozpoczęły się jeszcze w drugiej połowie XIX wieku – w 1874 roku – pod kierunkiem pana profesora Alojzego Altha (wybitny polski: geolog, paleontolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego). Od 1966 roku trwały kompleksowe. Miały częściowo na celu zabezpieczyć jaskinię przed zawaleniem. We wspomnianym roku 1974 przebito czterometrowy tunel do nieznanych korytarzy zlokalizowanych metodami geofizycznymi. Badania speleologiczne prowadzone m.in. w 1983, 1995 i 1996 latach wykazały dalsze partie jaskini. W 2005 roku opublikowano wyniki badań wód jaskiniowych. Ustalono, że są one zmineralizowane (do 1013 mg/litr w jeziorkach i do 2.841 w wodzie kapiącej), mają inny skład, niż typowe w podobnych miejscach, są też silnie zanieczyszczone. Pochodzenie wody w jaskini nie jest do końca poznane, ma ona, co najmniej dwa źródła pochodzenia (być może z Wisły i z migracji wód podziemnych ze strefy śródmieścia Krakowa).

Anna Hudyka