Miejsce wspaniałej opowieści o Królestwie Polskim

Kolejna odsłona Krakowa. 

To miejsce już kiedyś odwiedziłam, jednak byłam w nim dawno, bardzo dawno temu i szczerze mówiąc niewiele pamiętam. Jako mała dziewczynka pragnęłam zobaczyć: bogato zdobione korony królewskie, diademy, klejnoty – cudną biżuterię z różnymi cennymi kamieniami szlachetnymi🤩.

Anna Hudyka

Tak wtedy je sobie wyobrażałam. Będąc ostatnio w stolicy małopolski, a byłej należy pamiętać Polski, postanowiłam odświeżyć pamięć, udać się tam ponownie.

Anna Hudyka

O jakim miejscu mówię❓🤔

Anna Hudyka

Mamy w nim do czynienia z przede wszystkim ze wspaniałą opowieścią o historii Królestwa Polskiego i Rzeczpospolitej, początkach polskiej państwowości i pierwszej koronacji królewskiej odbywającej się w 1025 roku w Gnieźnie. O jednym z najważniejszych nie tylko na Wawelu, lecz dla całej Polski – o Królewskim Skarbcu Koronnym.

Anna Hudyka

Miejsce to jest szczególne, wyjątkowe, zawierające potężny zbiór pamiątek pozostałych po panujących dynastiach władców Polski.

Anna Hudyka

Należy zaznaczyć, że zarówno on, jak i cały Wawel, poniósł olbrzymie straty muzealne podczas II wojny światowej. Szczęściem było, iż najcenniejsze zabytki – kolekcja arrasów króla Zygmunta Augusta, miecz koronacyjny zwany Szczerbcem oraz inne bezcenne, jak na przykład militaria udało się uratować👍👏. W 1939 roku zostały ewakuowane. Przez Rumunię, Francję i Anglię trafiły do Kanady, skąd powróciły do „swojego domu” w latach 1959 i 1961. Kolejne zrabowane zabytki systematycznie po najczarniejszych kartach historii poszukiwano w całym świecie i odkupywano (i jest tak po dziś dzień❗).

Anna Hudyka

Ale do zbezczeszczenia królewskiego skarbca doszło też już wcześniej🤬. W 1795 roku, po upadku Pierwszej Rzeczypospolitej został ograbiony przez Prusaków, w czym znaczną rolę odegrał król pruski Fryderyk Wilhelm II (ostatni cesarz Niemiec i król Prus, 15.06.1888 - 09.11.1918). Polskie insygnia koronacyjne zniszczono🤬. Skradziono 19 najcenniejszych🤬😡 – w tym korony: Bolesława Chrobrego (koronacja 1025 rok, zmarł w tym samym roku), królowych, homagialną – insygnium królewskie do odbierania hołdów, węgierską, wykonaną na wzór korony świętego Stefana, którą koronował się Stefan Batory (koronacja 1.05.1576), szwedzką – prywatną koronę dynastii Wazów, 4 berła królewskie, 5 jabłek królewskich, 2 miecze i 2 relikwiarze. Po 3 rozbiorze Polski, w 1759 roku zostały one przetopione na rozkaz wspomnianego króla Prus – uzyskane złoto wykorzystano w 1811 roku do wybicia monet, a pozostałe klejnoty sprzedano.

Anna Hudyka

Próbę odtworzenia skarbca podjęto na początku XX wieku. Możliwość tego nastała dzięki odzyskaniu z Rosji po traktacie ryskim dwóch zabytków należących do dawnego Skarbca Koronnego. Zwany inaczej pokojem ryskim, podpisany w Rydze 18.03.1921 kończył wojnę polsko-bolszewicką toczoną w latach 1919–1920. Na Wawel powrócił wspomniany wcześniej miecz koronacyjny zwany Szczerbcem.

Anna Hudyka

Mowa o jeden z najważniejszych polskich zabytków. Choć pochodzi najprawdopodobniej z XIII wieku, legenda mówi, iż stanowił dar niemieckiego cesarza Ottona III, który na zjeździe gnieźnieńskim w 1000 roku przekazał go wraz z koroną i jabłkiem przyszłemu pierwszemu polskiemu królowi – Bolesławowi Chrobremu. Kolejnymi są arrasy króla Zygmunta Augusta (lata panowania 1530 – 1572), regali po Janie III Sobieskim (lata panowania1674–1696) oraz pamiątki po dawnej Rzeczypospolitej.

Anna Hudyka

Jak wspomniałam powyżej powstanie Skarbca Koronnego przechowującego oznaki władzy monarszej wiąże się z koronacją pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego. Przygotowane wówczas insygnia (niestety niezachowane do dziś) służyły również kolejnym władcom.

Anna Hudyka

Ciekawostką jest, że z początkami polskiej państwowości wiąże się również Włócznia świętego Maurycego ofiarowana przez (także wspomnianego powyżej) niemieckiego cesarza Ottona III (władca niemiecki z dynastii Ludolfingów, król Niemiec od 983 roku, cesarz rzymski od 996 roku, zmarł w 1002) znajdująca się obecnie w wawelskiej katedrze.

Anna Hudyka

(Włócznia Świętego Maurycego stanowi symbol władzy królów i cesarzy niemieckich. Jak głosi podanie w grocie włóczni znajdował się gwóźdź z Krzyża Świętego, co nadawało jej znaczenie relikwii. Związana też z osobą cesarza rzymskiego od 306 do 337 roku Konstantyna I Wielkiego  i setnika Longina, 926 pozyskana przez Henryka I dla dynastii saskiej. Około połowy X wieku związana z imieniem świętego Maurycego, patrona arcybiskupstwa w Magdeburgu. Kopię włóczni podarował niemiecki cesarz Otton III Bolesławowi Chrobremu w Gnieźnie w 1000 roku. W średniowieczu w Polsce służyła jako insygnium królów i książąt.) 

Anna Hudyka

Przywiezione z Gniezna insygnia przechowywano w zamku dołączając do nich kolejne korony wraz z klejnotami. Z okazji koronacji pary królewskiej Władysława Łokietka (lata panowania 1320–1333) i jego żony Jadwigi w katedrze wawelskiej w 1320 roku  wykonano nowe atrybuty władzy, które z nielicznymi wyjątkami używano do końca istnienia Rzeczypospolitej. Ostatni raz zostały użyte w 1764 roku w Warszawie do koronacji króla Stanisława Augusta (1764-1795).

Anna Hudyka

Należy nadmienić, że najstarszy inwentarz Skarbca Koronnego datuje się na 1475 rok i wymieniono w nim między innymi: 3 złote korony, 2 berła i tyle samo jabłek, miecz koronacyjny, Biblię służącą do przysięgi, kosztowne relikwiarze, naczynia, przedmioty pamiątkowe, hafty królowej Jadwigi oraz miecze krzyżackie spod Grunwaldu (1410).

Anna Hudyka

Na początku XVI wieku Skarbiec Koronny stał się instytucją państwową podlegającą kontroli Sejmu, oddzieloną od prywatnego skarbca monarchy. Ciekawostką jest, że wzbogacił się wieloma kosztownościami i pamiątkami za panowania króla Zygmunta I (od 1507 do 1548 roku król Polski), a jeszcze liczniej w 1572 po śmierci króla Zygmunta Augusta. Ostatni Jagiellon na polskim tronie zapisał swej Ojczyźnie olbrzymie zbiory dzieł sztuki i klejnotów.

Anna Hudyka

Obecnie skarbiec ukaże nam około tysiąca eksponatów, wśród nich te nigdy wcześniej nie prezentowane publicznie, są także najnowsze nabytki. Zobaczymy między innymi: kolejne korony, berła i jabłka, trony i baldachimy, liczne wykonywane na specjalne zamówienia od XV do XVIII wieku ze złota i srebra naczynia, wyjątkowe w swej piękności i dostojności kielichy oraz puchary, maleńki serwis ze złota i półprzezroczystego jadeitu, inkrustowany turkusami, składający się z czarki, paterki i łyżeczki (wykonane w Stambule, 2. połowa XVII wieku), zestawy lavabo służące do rytualnego obmywania rąk przed i po posiłku, kolekcja zegarów, kosztowne miecze ceremonialne, dary od papieży oraz inne dyplomatyczne, szaty koronacyjne małego króla Zygmunta Augusta, klejnoty (prawie 400 pierścieni, około 30 naszyjników i medalionów, 60 zawieszeń, 50 łańcuchów, bransolety, wachlarze, kamienie szlachetne oprawionych i przechowywanych luzem, sznury pereł), kosztowną wysadzaną kamieniami broń, paradne militaria dokumentujące chwałę polskiego oręża, arcydzieła rzemiosła artystycznego, oporządzenie jeździeckie, przybory myśliwskie oraz pamiątki po monarchach, rodach magnackich i słynnych dowódcach, trofea z odsieczy wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego (zresztą należy zaznaczyć, że osobna sala mieści najcenniejsze pamiątki po królu Janie III Sobieskim). 

Anna Hudyka

Kolejnym, co ukaże się naszym oczom są zbroje rycerskie, tarcze – kałkany oraz zachwycające rzędy końskie stworzone zarówno przez tureckich mistrzów jak i tych rodzimych wzorujących się na wschodnich, paradna kolczuga z mosiężnych kółek, ozdobionej licznymi ornamentami z lapis lazuli (wykonanej najprawdopodobniej w Siedmiogrodzie w pierwszej połowie XVII wieku). 

Anna Hudyka

Na wystawach zobaczymy nie tylko rzeczy związane z historią Polski, jej władcami, ale też wysokiej klasy przedmioty wykonane przez najlepszych jubilerów, rusznikarzy, płatnerzy, mieczników i szpadników (rzemieślników wykonujących szpady) w całej Europie.

Anna Hudyka

Skarbiec kryje, także: zbiór staropolskich chorągwi – w tym najstarszą i największą zachowana do naszych czasów wykonana na ślub Zygmunta Augusta z Katarzyną Habsburżanką i jej koronację w 1553 roku (chorągiew była używana podczas koronacji, hołdów lennych, pogrzebów władców).

Anna Hudyka

Najstarszym eksponat stanowi dzieło ceramiczna – grecka amfora z tańczącym mężczyzną z VI wieku przed naszą erą, najmłodszym natomiast – srebrny Orzełek Królestwa Polskiego, dodany w 1829 roku do miecza poświęcanego Jana III Sobieskiego, którego użył car Mikołaj I, koronując się na króla Polski (w 1825 roku koronował się na króla Polski, którym pozostawał aż do 1831 roku, kiedy Sejm w Królestwie Polskim podjął decyzję o jego detronizacji.).

Anna Hudyka

Wspomniałam powyżej o królu Janie III Sobieskim wspomnieć należy o jednym z najważniejszych eksponatów - jego ważący 17 kilogramów haftowany srebrem i złotem, wykonany z czarnego aksamitu z motywem ognistych języków – płaszcz ofiarowany w 1676 roku ofiarowany polskiemu władcy przez króla francuskiego Ludwika XIV.

Anna Hudyka

Trzeba też w końcu dodać, że z zawartości skarbca korzystano pokrywając koszty prowadzonych wojen.

Anna Hudyka

Kolejną rzeczą, którą również należy odmienić jest, iż część przedmiotów poddano konserwacji, tkaniny z powodu restrykcyjnych wymogów konserwatorskich czekały na zapewnienie im najdogodniejszych warunków pod względem temperatury, wilgotności i oświetlenia w najnowocześniejszych gablotach.

Anna Hudyka

Skarbiec w 2022 roku powiększono i unowocześniono, a znaczącą rolę odgrywa tutaj, także światło budujące jego niepowtarzalną atmosferę. Jest jednym z najbardziej strzeżonych miejsc w kraju.

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

Anna Hudyka

W materiale wykorzystałam informacje z następujących miejsc:

www.wawel.krakow.pl/skarbiec-koronny 

pl.wikipedia.org/wiki/Skarbiec_Koronny_na_Wawelu 

www.rmf24.pl/regiony/krakow 

www.lovekrakow.pl